Της Ζωής Μακρονάσιου,
δασκάλας και φίλης της Σχισμής
Στην διδακτική μας πρόταση ενόψει 25ης Μαρτίου ασχολούμαστε με το χαρακτηριστικό παράδειγμα της Ελληνικής Επανάστασης που διδάσκεται στην Ιστορία της Στ´ Τάξης του Δημοτικού, όπως ακριβώς αναδεικνύεται μέσα από τα έργα τόσο του Παναγιώτη Ζωγράφου όσο και του Θεόφιλου. Από τη μια ο Παναγιώτης Ζωγράφος αποτύπωσε την εικόνα των έργων όπως ακριβώς την είχε στομυαλό του ο στρατηγός Μακρυγιάννης, ενώ από την άλλη ο Θεόφιλος ως μεταγενέστερος εμπνεύστηκε από το μεγαλοϊδεατικό ιδεώδες.
Με βάση τα προαναφερθέντα, πολλές διδακτικές προσεγγίσεις στο μάθημα της Ιστορίας έχουν ως αντικείμενο τα έργα αυτά. Ωστόσο, ο πίνακας χρησιμοποιείται αποκλειστικά σχεδόν ως αφόρμηση και η συσχέτιση λαμβάνει τέλος εδώ. Στόχος της διδακτικής μας πρότασης είναι να εξετάσει ενδελεχώς την οπτική του καλλιτέχνη και να εξηγήσει πώς αυτή επηρέασε τις επιλογές του. Με τον τρόπο αυτό, το έργο τέχνης δεν συμβάλει απλώς στην προσέγγιση των ιστορικών γεγονότων, αλλά γίνεται και το ίδιο αντικείμενο της διδασκαλίας,
Η διδακτική προσέγγιση ξεκινά από έναν από τους πιο σπουδαίους πίνακες του Παναγιώτη Ζωγράφου, ο οποίος επιστρατεύτηκε από τον Μακρυγιάννη, προκειμένoυ να αποτυπώσει την εικόνα των μαχών του Αγώνα, όπως ακριβώς ο στρατηγός την είχε στο μυαλό του. Πιο συγκεκριμένα, επίκεντρο αποτελεί ο πίνακας “Πτώσις της Κωνσταντινουπόλεως”, ο οποίος αρχικά μπορεί να χρησιμοποιηθεί συνδυαστικά με την Ιστορία της Ε Δημοτικού και την επανάληψη στην Στ´ Τάξη αφού η Άλωση της Πόλης αποτελεί και την απαρχή της ολοκληρωτικής Τουρκοκρατίας. Έτσι οι μαθητές με αφορμή τον συγκεκριμένο πίνακα αρχικά καλούνται να ανακαλέσουν τη διδαχθείσα ύλη και εν συνεχεία να συνδέσουν το γεγονός της Άλωσης με τον σπουδαίο εκπρόσωπο του Διαφωτισμού και Εθνεγέρτη Ρήγα Βελεστινλή. Έτσι, καθώς ο Παναγιώτης Ζωγράφος εκτός από προσωπικός ζωγράφος του Μακρυγιάννη υπήρξε και ο ίδιος αγωνιστής της Επανάστασης του 1821 στον πίνακα αυτό απεικονίζει τον Ρήγα να εμψυχώνει τα παλικάρια, όπως ακριβώς αντίστοιχη ανάγκη θα ένιωσε και ο ίδιος στις μάχες όπου συμμετείχε. Πιο συγκεκριμένα, ο πίνακας μοιάζει να είναι χωρισμένος σε δύο ενόηττες- στιγμές. Στν πρώτη οι αγωνιστές ακούν τον Ρήγα που ενσταλάζει στις ψυχές τους τους σπόρους της ανεξαρτησίας του έθνους με τον Μεγάλο Αγώνα και στη δεύτερη ενότητα, εμπνευσμένοι από τα λόγια του, ορμούν στη μάχη. Πάντα στην άκρη βρίσκεται η Κωνσταντινούπολη, υποδηλώνοντας την πεποίθηση του Ζωγράφου και όλων των αγωνιστών ότι στόχος της Επανάστασης ήταν η απελευθέρωση όλης της Αυτοκρατορίας και οπωσδήποτε της πρωτεύουσας της.
Ο άλλος καλλιτέχνης με τον οποίο ασχολείται η διδακτική μας πρόταση είναι ο Θεόφιλος και πιο συγκεκριμένα ο πίνακάς του «Οι τρεις Καπεταναίοι συμφιλιωθέντες», Τοιχογραφία, 1898, όπου απαθανατίζονται από τα αριστερά προς τα δεξιά οι ήρωες Μάρκος Μπότσαρης, Οδυσσέας Ανδρούτσος, Αθανάσιος Διάκος, καθώς ο τελευταίος ήταν αγαπημένος ήρωας του εν λόγω καλλιτέχνη. Στον πίνακα, λοιπόν, εξαρχής οι ήρωες παρουσιάζονται με υπερφυσικές ιδιότητες καθώς φαίνονται τεράστιοι μπροστά σε όλο το υπόλοιπο φόντο που σηματοδοτείται από τη φύση, η οποία συμμετέχει αναμφισβήτητα στο γεγονός της συμφιλίωσης. Αυτό καταδεικνύει το δέος που έχει συνεπάρει τον Θεόφιλο όπως και τον σεβασμό απέναντι στον ηρωισμό και τη μεγαλοσύνη τους. Καθώς το έργο αποτελεί τοιχογραφία του 1898, προφανώς έρχεται σαν μια εικαστική παρέμβση του Θεόφιλου στη ζοφερή για το έθνος πολιτική πραγματικότητα, καθώς ένα έτος μόλις πριν η Ελλάδα είχε βγει ηττημένη από τον Ατυχή Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897. Ο Θεόφιλος είναι σαν να θεωρεί τη διχόνοια ως ένα βασικό αίτιο της ήττας και συνιστά την ομόνοια με το παράδειγμα των τριών αυτών αγωνιστών.
Συμπερασματικά μπορεί να ειπωθεί ότι τόσο ο Παναγιώτης Ζωγράφος όσο και ο Θεόφιλος απέδωσαν με το έργο τους τους αγώνες των Ελλήνων για την ανεξαρτησία της χώρας και υπηρέτησαν την τέχνη τους εμπλεκόμενοι στην αγωνιστική παράδοση του Γένους. Αξιοποιώντας λοιπόν τους πίνακές τους μπορεί να επιτευχθεί μια διδακτική προσέγγιση στο μάθημα της Ιστορίας, όπου το έργο του ζωγράφου καθίσταται αντικείμενο διδασκαλίας, αναδεικνύοντας αφενός τη στάση του καλλιτέχνη αφετέρου δε τη σημαντική προσφορά της Τέχνης στην Ιστορία, καθώς πρόκειται για δύο αντικεί
μενα που αλληλοσυνδέονται, αλληλοσυμπληρώνονται και αλληλοεξαρτώνται!Με βάση τα προαναφερθέντα, πολλές διδακτικές προσεγγίσεις στο μάθημα της Ιστορίας έχουν ως αντικείμενο τα έργα αυτά. Ωστόσο, ο πίνακας χρησιμοποιείται αποκλειστικά σχεδόν ως αφόρμηση και η συσχέτιση λαμβάνει τέλος εδώ. Στόχος της διδακτικής μας πρότασης είναι να εξετάσει ενδελεχώς την οπτική του καλλιτέχνη και να εξηγήσει πώς αυτή επηρέασε τις επιλογές του. Με τον τρόπο αυτό, το έργο τέχνης δεν συμβάλει απλώς στην προσέγγιση των ιστορικών γεγονότων, αλλά γίνεται και το ίδιο αντικείμενο της διδασκαλίας,
Η διδακτική προσέγγιση ξεκινά από έναν από τους πιο σπουδαίους πίνακες του Παναγιώτη Ζωγράφου, ο οποίος επιστρατεύτηκε από τον Μακρυγιάννη, προκειμένoυ να αποτυπώσει την εικόνα των μαχών του Αγώνα, όπως ακριβώς ο στρατηγός την είχε στο μυαλό του. Πιο συγκεκριμένα, επίκεντρο αποτελεί ο πίνακας “Πτώσις της Κωνσταντινουπόλεως”, ο οποίος αρχικά μπορεί να χρησιμοποιηθεί συνδυαστικά με την Ιστορία της Ε Δημοτικού και την επανάληψη στην Στ´ Τάξη αφού η Άλωση της Πόλης αποτελεί και την απαρχή της ολοκληρωτικής Τουρκοκρατίας. Έτσι οι μαθητές με αφορμή τον συγκεκριμένο πίνακα αρχικά καλούνται να ανακαλέσουν τη διδαχθείσα ύλη και εν συνεχεία να συνδέσουν το γεγονός της Άλωσης με τον σπουδαίο εκπρόσωπο του Διαφωτισμού και Εθνεγέρτη Ρήγα Βελεστινλή. Έτσι, καθώς ο Παναγιώτης Ζωγράφος εκτός από προσωπικός ζωγράφος του Μακρυγιάννη υπήρξε και ο ίδιος αγωνιστής της Επανάστασης του 1821 στον πίνακα αυτό απεικονίζει τον Ρήγα να εμψυχώνει τα παλικάρια, όπως ακριβώς αντίστοιχη ανάγκη θα ένιωσε και ο ίδιος στις μάχες όπου συμμετείχε. Πιο συγκεκριμένα, ο πίνακας μοιάζει να είναι χωρισμένος σε δύο ενόηττες- στιγμές. Στν πρώτη οι αγωνιστές ακούν τον Ρήγα που ενσταλάζει στις ψυχές τους τους σπόρους της ανεξαρτησίας του έθνους με τον Μεγάλο Αγώνα και στη δεύτερη ενότητα, εμπνευσμένοι από τα λόγια του, ορμούν στη μάχη. Πάντα στην άκρη βρίσκεται η Κωνσταντινούπολη, υποδηλώνοντας την πεποίθηση του Ζωγράφου και όλων των αγωνιστών ότι στόχος της Επανάστασης ήταν η απελευθέρωση όλης της Αυτοκρατορίας και οπωσδήποτε της πρωτεύουσας της.
Ο άλλος καλλιτέχνης με τον οποίο ασχολείται η διδακτική μας πρόταση είναι ο Θεόφιλος και πιο συγκεκριμένα ο πίνακάς του «Οι τρεις Καπεταναίοι συμφιλιωθέντες», Τοιχογραφία, 1898, όπου απαθανατίζονται από τα αριστερά προς τα δεξιά οι ήρωες Μάρκος Μπότσαρης, Οδυσσέας Ανδρούτσος, Αθανάσιος Διάκος, καθώς ο τελευταίος ήταν αγαπημένος ήρωας του εν λόγω καλλιτέχνη. Στον πίνακα, λοιπόν, εξαρχής οι ήρωες παρουσιάζονται με υπερφυσικές ιδιότητες καθώς φαίνονται τεράστιοι μπροστά σε όλο το υπόλοιπο φόντο που σηματοδοτείται από τη φύση, η οποία συμμετέχει αναμφισβήτητα στο γεγονός της συμφιλίωσης. Αυτό καταδεικνύει το δέος που έχει συνεπάρει τον Θεόφιλο όπως και τον σεβασμό απέναντι στον ηρωισμό και τη μεγαλοσύνη τους. Καθώς το έργο αποτελεί τοιχογραφία του 1898, προφανώς έρχεται σαν μια εικαστική παρέμβση του Θεόφιλου στη ζοφερή για το έθνος πολιτική πραγματικότητα, καθώς ένα έτος μόλις πριν η Ελλάδα είχε βγει ηττημένη από τον Ατυχή Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897. Ο Θεόφιλος είναι σαν να θεωρεί τη διχόνοια ως ένα βασικό αίτιο της ήττας και συνιστά την ομόνοια με το παράδειγμα των τριών αυτών αγωνιστών.
Συμπερασματικά μπορεί να ειπωθεί ότι τόσο ο Παναγιώτης Ζωγράφος όσο και ο Θεόφιλος απέδωσαν με το έργο τους τους αγώνες των Ελλήνων για την ανεξαρτησία της χώρας και υπηρέτησαν την τέχνη τους εμπλεκόμενοι στην αγωνιστική παράδοση του Γένους. Αξιοποιώντας λοιπόν τους πίνακές τους μπορεί να επιτευχθεί μια διδακτική προσέγγιση στο μάθημα της Ιστορίας, όπου το έργο του ζωγράφου καθίσταται αντικείμενο διδασκαλίας, αναδεικνύοντας αφενός τη στάση του καλλιτέχνη αφετέρου δε τη σημαντική προσφορά της Τέχνης στην Ιστορία, καθώς πρόκειται για δύο αντικεί
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου